Chociaż wół piżmowy jest bliskim krewnym zwykłych krów i kóz, to zwierzę wygląda jak egzotyczny nieznajomy z przeszłości. Dziwny wygląd i autentyczne cechy anatomii przypominają nam o dawnych czasach epok lodowcowych. Tymczasem woły piżmowe w naszych czasach rozprzestrzeniły się na dużym obszarze i w ogóle nie wymrą.
Kim jest wół piżmowy
Współczesne woły piżmowe (ich druga najbardziej popularna nazwa) pochodzą od zstępujących z Himalajów na terytorium nowoczesnej Syberii i północnej Eurazji, rodowodu, który wyginął wraz z początkiem ocieplenia w późnym plejstocenie. Nieco później same woły piżmowe zaczęły umierać z gorąca i wielu innych powodów. Jednakże, ponieważ temperatura na Dalekiej Północy była dla nich do przyjęcia, wciąż potrafili przetrwać, nawet przy dość cienkich rzędach, do naszych dni.
Wiesz? Pomimo drugiego imienia tych zwierząt - wół piżmowy, ich ciała nie mają i nigdy nie miały gruczołów piżmowych.
Uważa się, że w miejscu obecnego siedliska (Alaska, część Grenlandii i wyspa między nimi) woły piżmowe dostały się w wyniku migracji z powodu ocieplenia. Podróżowali na stronę, gdzie temperatura była stabilna, i ostatecznie znaleźli się na terytorium zajmowanym przez nich przez most lądowy Beringa, najpierw do Ameryki Północnej, a następnie do Grenlandii. 
Współczesna nauka ma dwa podgatunki tego rodzaju zwierząt - Ovibos moschatus moschatus i Ovibos moschatus wardi, które mają tylko niewielkie różnice zewnętrzne. Wszystkie inne parametry porównania są takie same, na wolności są nawet w stanie żyć w tym samym stadzie.
Przeczytaj także o dzikich bykach w przyrodzie.
Wygląd
Pojawienie się wołów piżmowych powstało pod wpływem surowego klimatu. Każdy szczegół powstał w wyniku długiej adaptacji i został zaprojektowany przede wszystkim na długi pobyt w warunkach ekstremalnego zimna. Na przykład nie mają praktycznie wystających części ciała ponad ciałem - minimalizuje to proces wymiany ciepła.
Zwierzęta te są dość wyraźnym dymorfizmem płciowym. Po pierwsze, rogi samców są znacznie silniejsze i masywniejsze niż samice. Samice można również odróżnić po powierzchni białego puchu, znajdującego się między rogami, a brakiem zgrubienia u podstawy. 
Wskaźniki mężczyźni:
- wysokość w kłębie - 130-140 cm;
- waga - 250-650 kg.
Wskaźniki kobiet:
- wysokość w kłębie - prawie nigdy nie przekracza 120 cm.
- waga - rzadko przekracza 210 kg.
To ważne! Dla wołów piżmowych żyjących w warunkach rolniczych charakterystyczne są duże rozmiary: samce osiągają 650 kg, kobiety 300 kg.
Cechy wyglądu:
- Głowa ma duże wymiary. Z podstawy czoła wychodzi para zaokrąglonych na początku w dół, a potem w górę i na zewnątrz rogów. Rogi nie są resetowane w ciągu pierwszych sześciu lat życia i są aktywnie wykorzystywane przez zwierzęta do obrony przed drapieżnikami i walki ze sobą.
- Oczy są ułożone symetrycznie, najczęściej ciemnobrązowe.
- Uszy piżmowych wołów są małe (do 6 cm).
- W okolicach obręczy barkowej piżmo ma pewne pozory garbu, kark, który pod gładkim kątem zmienia się w płaski prosty grzbiet.
- Kończyny mocne; tylne są dłuższe niż przednie, co jest niezbędne do poruszania się w górzystych warunkach.
- Góry są przystosowane i kopyta, które mają gładką teksturę, duży rozmiar i zaokrąglony, spłaszczony kształt. Kopyta znajdujące się na przednich nogach są znacznie szersze niż na tylnych.
- Zwierzęta te mają ogon, ale są bardzo krótkie (tylko około 15 cm) i są całkowicie ukryte pod futrem.
Charakterystyka wełny
Woły piżmowe - właściciele bardzo długiej i grubej wełny, która ma doskonałą izolację termiczną (jest sześć razy cieplejsza niż owce). Ta właściwość nadaje mu tak zwany Giviot - w rzeczywistości jest to wełna drugiego rzędu, która rośnie pod warstwą wierzchnią i ma strukturę cieńszą niż kaszmir. Wraz z nadejściem ciepłego sezonu jest on resetowany i do czasu nowego chłodzenia ponownie rośnie.
Wiesz? Rdzenni mieszkańcy terenów zamieszkałych przez dzikie woły piżmowe zbierają wyrzucane przez nich giviotki latem i wykorzystują je do handlu i rzemiosła.
Kolor wełny jest najczęściej reprezentowany przez odcień brązu lub czerni. Możliwa jest dowolna kombinacja różnych odcieni tych kolorów, ale częściej brązowe włosy na plecach stopniowo ciemnieją, zamieniając się w czerń bliżej nóg. Skóra głowy prawie całkowicie ukrywa ciało, odsłaniając tylko rogi, nos, usta i kopyta. Maksymalna długość płaszcza jest zaznaczona na szyi, a minimalna - na nogach. 
W ciepłej porze roku wełna pierwszego rzędu staje się znacznie krótsza niż zimą (średnio 2,5 razy) ze względu na proces rzucania. Przepływ linienia zależy w największym stopniu od tego, jakiego klimatu i bazy paszowej potrzeba. Starsze woły piżmowe i ciężarne kobiety z reguły rzucają znacznie później niż ich bracia. W mniej aktywnej fazie zmiana pierwszego rzędu włosów następuje przez cały rok. 
Gdzie, w jakiej strefie naturalnej mieszka
W ciepłym klimacie woły nie mogą normalnie żyć, ponieważ podszerstek będzie stale powodował poważne przegrzanie. Dlatego jedynym odpowiednim dla nich miejscem są zimne ziemie polarne. Ze względu na takie cechy anatomiczne, jak specyficzna struktura nóg i kopyt, teren z przewagą gór i wzgórz jest najbardziej odpowiedni dla wołów piżmowych.
Obecne siedlisko naturalne jest ograniczone do zachodniej i wschodniej Grenlandii i północnej części Ameryki Północnej. Przywieziono ich również na pobliskie wyspy, które mają odpowiedni teren i bazę paszową (na północ od Alaski, Nunivak i wyspy Nelson), gdzie czują się dobrze i teraz aktywnie się rozmnażają. 
Podjęto również próby skolonizowania wybrzeży Islandii, Szwecji i Norwegii wołami piżmowymi, ale z nieznanych przyczyn nie zapuściły korzeni.
Dowiedz się więcej o rodzajach bawołów: azjatyckich, afrykańskich.
Sposób życia
W ich zachowaniu woły piżmowe są pod wieloma względami podobne do dzikich owiec - przede wszystkim mówimy o sezonowych wędrówkach po żywność. Latem wolą niziny tundry i doliny rzek i jezior, ponieważ są tam najbardziej jadalne rośliny, a zimą wznoszą się wysoko w góry. Tam wiatr wieje śnieg ze wzgórz aż do ziemi, co sprawia, że jedzenie jest całkiem łatwe.
Dla tych zwierząt charakterystyczny tryb życia stadnego. Latem każde stado ma nie więcej niż 5-7 głów, a na początku zimy małe stada są łączone w większe, liczące 10-50 osobników. Woły piżmowe bardzo sprytnie wspinają się po górach, jednocześnie znajdując i jedząc górskie trawy, kwiaty i krzewy. Latem zwierzęta na przemian poszukują pożywienia i odpoczynku, czasem nawet 6-10 razy dziennie. W okresie od początku jesieni do samego końca wiosny zwierzę wędruje, ale jednocześnie roczna powierzchnia koczownicza stada rzadko przekracza 200 metrów kwadratowych. kilometrów 
Byk stada lub samica mogą być zaangażowani w poszukiwanie nowego miejsca wypasu dla stada, ale w niebezpiecznych sytuacjach (zła pogoda, ataki drapieżników itp.), Byk stada zawsze przejmuje kontrolę. Z reguły stado porusza się powoli i spokojnie, jednak w razie potrzeby może osiągnąć prędkość do 40 km / h i utrzymywać je przez długi czas.
Zimą większość zwierząt odpoczywa, trawiąc jedzenie zjedzone poprzedniego dnia, a jeśli zostaną złapani przez burzę, odwracają się do niej plecami i czekają na nią.
W Indiach jest garbata krowa zebu, która różni się od bydła obecnością garbu i fałd między przednimi nogami. Podobnie jak europejska krowa, zebu stało się źródłem mleka i asystentem w gospodarstwie.
Co się karmi
Woły piżmowe są zwierzętami czysto roślinożernymi, dlatego zakres ich preferencji gastronomicznych jest raczej wąski: są to kwiaty, młode krzewy i drzewa, porosty i forbs. Ewolucja zmusiła te zwierzęta do przystosowania się do skromnych warunków arktycznej bazy paszowej. W rezultacie nauczyli się, jak skutecznie poszukiwać i trawić suszone rośliny ukryte pod śniegiem, ponieważ przez cały rok arktyczny świeże rośliny można znaleźć tylko w ciągu kilku tygodni. 
Do Najbardziej umiłowane i często używane rośliny wołów piżmowych powinny obejmować:
- trawa bawełniana;
- turzyca;
- Astragalus;
- veinik;
- mytnik;
- bluegrass;
- lugovik;
- Actrofil;
- dipontium;
- driada;
- wyczyniec;
- arctagrostis.
To ważne! Woły piżmowe czasami odwiedzają miejsca, w których się znajdują suplementy mineralne, makro i mikroelementy - naturalne lizawki soli. Dzieje się tak najczęściej w okresie bezśnieżnym.
Hodowla
Dojrzałość płciowa u kobiet zwykle przypada na drugi rok życia, ale w niektórych przypadkach stają się zdolne do zapłodnienia już w 15-17 miesiącach. Byki mogą z powodzeniem zapłodnić samice po osiągnięciu wieku 2-3 lat. Wiek płodny kobiet utrzymuje się przez 11-13 lat. 
Zazwyczaj poród przynosi tylko jedno młode, ale możliwe jest również pojawienie się bliźniąt. Jeśli podczas życia żeńskiego pokarmu byłaby zadowalająca, będzie mogła przynieść 1-2 młode w każdym z pierwszych 10 lat swojego życia. W przyszłości stanie się to nie później niż rok później.
Gon piżmowych wołów trwa od końca lipca do początku sierpnia i ma trzy etapy:
- Zacznij. Kobiety zaczynają rui i pozwalają samcowi alfa rozpocząć zaczarowywanie i węszenie. Ponadto, codzienny rytm poszukiwania pożywienia i odpoczynku zostaje utracony, zaczyna on wykazywać agresję wobec innych samców i tworzy pierwsze pary z krowami. Czas trwania tego etapu wynosi 7-9 dni.
- Wysokość. Między samcem alfa a samicami ze stada tworzy się wiele par. Kojarzą się, po czym para się rozdziela.
- Tłumienie. Stopniowo codzienne rytmy samca alfa wracają do normy i przestaje on wykazywać agresję wobec innych mężczyzn.
W dużych stadach podczas rutyny bardzo często dochodzi do konfliktu o prawo do kojarzenia z kobietą, ale w tych chwilach mężczyźni najczęściej ograniczają się do zademonstrowania zagrożenia. Obejmuje szereg specjalnych reakcji behawioralnych:
- głowa przechyla się w kierunku wroga;
- powietrze toczne z rogami;
- ryk;
- kopanie ziemi kopytem itp.
Tylko czasami dochodzi do walki, a bardzo rzadko taka walka może zakończyć się śmiercią jednego z uczestników.
Przeciętna ciąża trwa 8,5 miesiąca, ale okres ten może się nieznacznie różnić w zależności od warunków środowiskowych. Większość cieląt rodzi się na przełomie kwietnia i czerwca. Ciężarna kobieta jest prawie niemożliwa do rozpoznania wśród innych krów ze względu na naturę szkieletu i długie włosy. Tylko zachowanie jest inne - krowy przed narodzinami stają się niespokojne, mają tendencję do ucieczki na skraj terytorium stada. 
Proces dostawy zajmuje tylko 5-30 minut. Średnia waga urodzonego cielaka wynosi 8-10 kg. Warto zauważyć, że nowonarodzone cielęta mają zauważalną warstwę tłuszczu, która zapewnia im ochronę przed zimnem.
Pierwsze karmienie samicy to 20-30 minut po narodzinach młode. W pierwszych dwóch dniach karmienia, każda godzina ma miejsce, każda z nich zajmuje od 1 do 10 minut. Począwszy od pierwszego miesiąca życia, młodzież stopniowo odchodzi na trawę, a do piątego miesiąca całkowicie odmawia mleka matki.
Stan populacji i ochrony
Kiedy naukowcy ustalili, że liczba wołów piżmowych systematycznie maleje pod wpływem czynników, które nie zostały w pełni poznane, postanowiono przenieść i rozprzestrzenić je na obszarach najbardziej odpowiednich dla tych zwierząt. Takie próby były podejmowane na Alasce, w strefie tundry w Rosji, na wyspach Nunivak, Wrangel, Szwecji i Norwegii, gdzie warunki są podobne do ich naturalnego środowiska.
To ważne! Polowanie na woły piżmowe jest nielegalne we wszystkich cywilizowanych krajach. Licencje łowieckie nie są wydawane na ich zabijanie, a wszelkie obrażenia, jakie wyrządzisz tym zwierzętom, będą ścigane.
Woły piżmowe źle się przyzwyczaiły tylko w Szwecji i Norwegii - we wszystkich innych miejscach są dobrze zakorzenione. Obecnie ich całkowita populacja wynosi nie mniej niż 17-20 tysięcy osób i stale rośnie. W ten sposób ludzkość zdołała powstrzymać wymieranie całego gatunku za pomocą skoordynowanych działań i mocy umysłu, który jest teraz w kategorii o statusie ochronnym „powodując najmniejszy strach”. 
Naturalni wrogowie w przyrodzie
Najczęstszymi wrogami tych zwierząt na wolności są:
- wilki;
- niedźwiedzie białe i brązowe;
- rosomaki.
Kiedy zwierzęta napotykają niebezpieczeństwo, zwierzęta najczęściej galopują i nie tracąc z oczu siebie, opuszczają terytorium drapieżnika. Jednakże, jeśli zdziwisz ich lub odetniesz wszystkie ścieżki wycofania się, staną w kręgu, broniąc młodych i rozpoczną aktywną obronę za pomocą rogów i kopyt. 
Gdy dochodzi do bitwy z drapieżnikiem, mężczyźni na zmianę wpadają na napastnika, a po uderzeniu wycofują się, wracając na swoje miejsce. Stado z kolei porusza się w kierunku mężczyzny, aby mógł szybko wrócić do kręgu. Zaobserwowano, że kiedy kłusownicy strzelają do tych zwierząt karabinami, stado stoi, trzymając obronę obwodową, aż do ostatniego z jego przedstawicieli, nie pozostawiając swoich poległych towarzyszy.
Człowiek i wół piżmowy
Najcenniejszym produktem uzyskanym przez człowieka z wołów piżmowych jest niewątpliwie Giviot. Podczas przetwarzania przemysłowego uzyskiwane są doskonałe tkaniny o wyjątkowo wysokim stopniu miękkości i izolacji termicznej. W przypadku pojedynczego trzonu możliwe jest zebranie około 2 kg surowców pierwotnych od dorosłego zwierzęcia. 
Wcześniej woły piżmowe były zabijane w celu uzyskania mięsa - ma wyraźny zapach piżma i przypomina wołowinę w swoich właściwościach organoleptycznych. Tłusta baranina była dobra do jedzenia. Jednak ta praktyka jest obecnie przerwana.
Wideo: wół piżmowy - żywa legenda epoki lodowcowej
Piżmo wół był przykładem tego, jak dana osoba zachowuje unikalny gatunek istot żywych, troszcząc się bardziej o środowisko niż o jego korzyści. Teraz te współczesne mamuty nie są zagrożone wyginięciem. Być może ich populacja będzie rosła, wzbogacając surowe obszary północne.
